Przedawnienie roszczeń w firmie
– adwokat wyjaśnia

Prowadząc firmę zakładamy, że nasi kontrahenci są rzetelni i będą nam terminowo płacić należności. Nawet jeżeli opóźniają się z płatnością to myślimy, że to tylko przejściowy problem i szybko odzyskamy pieniądze, a wizyta w sądzie czy u adwokata nie będzie konieczna. Często też nie decydujemy się dochodzić swych należności w obawie przed utratą kontrahenta. Trzeba jednak pamiętać, że nasze wierzytelności ulegają przedawnieniu i to szybciej niż może się nam wydawać, a wówczas windykacja będzie bezskuteczna. Co więcej, gdy pozwiemy kogoś, a okaże się, że doszło do przedawnienia, jeszcze będziemy musieli ponieść koszty procesu, w tym koszty tzw. zastępstwa procesowego (m.in. koszty wynagrodzenia adwokata strony przeciwnej).

Czym jest przedawnienie?

Przedawnienie jest instytucją prawną, która z założenia miała normalizować stosunki gospodarcze. Uznano, że jeśli wierzyciel nie interesuje się swoimi sprawami finansowymi, nie próbuje odzyskać niezapłaconych należności, to dłużnik po upływie określonego czasu nie powinien być dalej zobowiązany do ich zapłaty. Idea była słuszna ale praktyka stosowania przedawnienia doprowadziła do wielu nadużyć. Dłużnicy nieraz unikają zapłaty licząc, że upłynie okres przedawnienia, a wierzyciele dochodzą czasem bardzo starych należności, o których już zapomnieliśmy, mając nadzieję, że dłużnik nie podejmie odpowiednich czynności. Upływ terminu przedawnienia nie powoduje bowiem, że sąd nie wyda wyroku niekorzystnego dla dłużnika. Dla skorzystania z instytucji przedawnienia konieczne jest bowiem podniesienie przez niego zarzutu przedawnienia.

Jakie są terminy przedawnienia, czyli ile czasu musi minąć, żeby roszczenie się przedawniło? Zależy to od tego, czego dotyczyła umowa z jakiej wynika należność.

Sprawy dotyczące działalności gospodarczej –3 lata okresu przedawnienia.

Podstawowa zasada mówi, że należności powstałe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą przedawniają się po upływie 3 lat Termin ten dotyczy przykładowo kary umownej, niezwróconej kaucji czy zaliczki.

Świadczenia okresowe – 3 lata okresu przedawnienia.

Po trzech latach przedawniają się również roszczenia o świadczenia okresowe, a zatem te wynikające ze stosunku prawnego, które należy spełniać w określonych odstępach czasu. Klasycznym przykładem takiego świadczenia jest czynsz najmu.

Należności z tytułu umowy sprzedaży – 2 lata okresu przedawnienia.

Roszczenia wynikające z umowy sprzedaży przedawnią się po upływie 2 lat. Jest to wyjątek od zasady, że roszczenia związane z działalnością gospodarczą przedawniają się po upływie 3 lat. Czyli jeżeli nawet w ramach prowadzenia działalności zawrzemy umowę sprzedaży, to roszczenia z niej wynikające przedawnią się po upływie 2, a nie 3 lat. Należy zaznaczyć, że przy umowie sprzedaży dwuletni okres przedawnienia odnosi się tylko do roszczeń o zapłatę lub o wydanie rzeczy. Inaczej jest gdy rzecz, która została sprzedana ma wady.

Roszczenia z tytułu wad sprzedanego towaru – 1 rok okresu przedawnienia.

Gdy odkryjemy, że to co kupiliśmy do naszej firmy ma wady konieczne jest podjęcie szybkich kroków. Otóż już po upływie roku od dnia wydania rzeczy przedawniają się roszczenia z tytułu rękojmi za wady fizyczne, z tym zastrzeżeniem, że gdy dotyczą one wad budynku okres ten ulega wydłużeniu do 3 lat. Uprawnienia wynikające z rękojmia za wady prawne rzeczy sprzedanej również wygasają co do zasady z upływem roku od dnia kiedy kupujący dowiedział się o istnieniu wady.

Z tytułu umowy o dzieło – 2 lata okresu przedawnienia.

Roszczenia wynikające z umów o dzieło przedawniają się w terminie 2 lat od dnia oddania dzieła, bądź jeżeli nie zostało oddane- od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.

Z tytułu umowy zlecenia – 2 lata okresu przedawnienia.

Do umowy o dzieło bardzo podobna bywa umowa zlecenia. W praktyce wielokrotnie trudno jest je rozróżnić. Niemniej jednak zasadą jest, że roszczenia z niej wynikające przedawniają się podobnie jak przy umowie o dzieło w terminie dwóch lat.

Umowa przewozu – 1 rok okresu przedawnienia.

Bardzo krótki termin przedawnienia mają roszczenia wynikające z tytułu umowy przewozu, wynosi on tylko 1 rok. Termin ten jest liczony od dnia dostarczenia przesyłki, a w razie całkowitej jej utraty lub dostarczenia z opóźnieniem- od dnia kiedy przesyłka miała zostać dostarczona.

Roszczenia z umowy przedwstępnej- 1 rok okresu przedawnienia

Roszczenia wynikające z umowy przedwstępnej również przedawniają się z upływem rocznego terminu. Oblicza się go od dnia w którym umowa przyrzeczona miała zostać zawarta, a w przypadku gdy sąd oddali żądanie zawarcia umowy przyrzeczonej, z upływem roku od dnia w którym orzeczenie to stało się prawomocne.

Roszczenia dotyczące najmu (inne niż zapłata czynszu) – 1 rok okresu przedawnienia.

W terminie 1 roku przedawniają się roszczenia przeciwko najemcy o naprawienie szkody spowodowanej uszkodzeniem bądź pogorszeniem rzeczy oraz roszczenia przeciwko wynajmującemu dotyczące zwrotu nakładów poniesionych na rzecz oraz nadpłaconego czynszu.

Wskazane powyżej przykłady obejmują najczęstsze sytuacje w jakich osoby prowadzące działalność gospodarczą, czy to jednoosobową czy w formie spółek, próbują odzyskać należności. Okoliczności takich jest znacznie więcej i dlatego też każdą sytuację należy przeanalizować indywidualnie. Bardzo ważne jest to, aby podejmować szybkie i zdecydowane kroki w celu odzyskania należności, nie tłumaczyć braku zapłaty złą sytuacją kontrahenta czy też zapomnieniem przez niego o terminie płatności. Jeśli jednak decydujemy, że przez pewien czas nie będziemy dochodzić zapłaty to wówczas w pierwszej kolejności sprawdzić należy okres przedawnienia, aby takim działaniem nie doprowadzić do sytuacji w jakiej odzyskanie jakichkolwiek kwot stanie się niemożliwe.